Mitoza to proces podziału komórki somatycznej (ciała) prowadzący do powstania dwóch genetycznie identycznych komórek potomnych, każda z takim samym zestawem chromosomów jak komórka macierzysta (u człowieka: 46 chromosomów – 2n).
Jest to podstawowy mechanizm wzrostu, regeneracji i odnowy komórek w organizmie, a także jeden z kluczowych etapów rozwoju zarodka po zapłodnieniu.
Fazy mitozy
-
Profaza – kondensacja materiału genetycznego, formowanie się wrzeciona podziałowego,
-
Metafaza – chromosomy ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki,
-
Anafaza – chromatydy siostrzane oddzielają się i wędrują do przeciwnych biegunów komórki,
-
Telofaza – odtwarza się otoczka jądrowa wokół dwóch zestawów chromosomów,
-
Cytokineza – podział cytoplazmy i powstanie dwóch komórek potomnych.
Znaczenie mitozy w leczeniu niepłodności
-
Po zapłodnieniu komórki zarodka dzielą się mitotycznie, co umożliwia jego rozwój do stadium moruli i blastocysty,
-
Ocena prawidłowych podziałów mitotycznych (tempo i jakość) to jeden z najważniejszych elementów obserwacji zarodków w in vitro – wpływa na decyzję o transferze lub mrożeniu,
-
Nieprawidłowa mitoza może prowadzić do fragmentacji komórek, mozaicyzmu lub zahamowania rozwoju zarodka,
-
W rzadkich przypadkach mitotyczne błędy w czasie wczesnego rozwoju mogą powodować aneuploidie mozaikowe (np. mieszane linie komórkowe),
-
W komórkach somatycznych (np. endometrium, jajników) zaburzenia mitozy mogą być związane z chorobami (np. nowotworami, polipami, mięśniakami) wpływającymi na płodność.
Różnice: mitoza a mejoza
| Cechy | Mitoza | Mejoza |
|---|---|---|
| Liczba komórek potomnych | 2 | 4 |
| Liczba chromosomów | 2n → 2n | 2n → n |
| Gdzie zachodzi | W komórkach ciała | W komórkach rozrodczych (gametach) |
| Znaczenie | Wzrost, regeneracja | Rozmnażanie płciowe |
Podsumowanie
Mitoza to kluczowy proces umożliwiający podziały komórkowe w rozwijającym się zarodku i w organizmach dorosłych. W kontekście leczenia niepłodności ma szczególne znaczenie w obserwacji rozwoju zarodków in vitro. Prawidłowe podziały mitotyczne świadczą o wysokiej jakości zarodka i są jednym z kryteriów oceny jego potencjału implantacyjnego w klinice leczenia niepłodności, takiej jak Kriobank.
