Plemnik (spermatozoon) to męska komórka rozrodcza (gameta), której zadaniem jest zapłodnienie komórki jajowej. Plemniki są produkowane w jądrach w procesie zwanym spermatogenezą, a ich obecność, liczba, budowa i ruchliwość mają kluczowe znaczenie dla męskiej płodności.
Budowa plemnika
Plemnik ma charakterystyczną, wydłużoną strukturę:
-
Główka – zawiera jądro komórkowe z materiałem genetycznym (23 chromosomy, haploidalny zestaw),
-
pokryta akrosomem – enzymatyczną „czapką”, która umożliwia wniknięcie do komórki jajowej,
-
-
Wstawka (szyjka) – zawiera mitochondria dostarczające energię do ruchu,
-
Witka (ogon) – umożliwia aktywne poruszanie się plemnika w drogach rodnych kobiety.
Powstawanie plemników – spermatogeneza
-
Zachodzi w kanalikach nasiennych jąder, trwa ok. 72–90 dni,
-
Wymaga odpowiedniego poziomu FSH, LH i testosteronu,
-
Proces jest ciągły, ale może być zaburzony przez stres, choroby, toksyny lub wiek.
Rola plemników w zapłodnieniu
-
Po wytrysku plemniki przemieszczają się przez szyjkę macicy, jamę macicy i jajowód,
-
Tylko jeden plemnik może zapłodnić komórkę jajową,
-
Proces zapłodnienia polega na połączeniu materiału genetycznego obojga rodziców (23 chromosomy od matki + 23 od ojca = 46 chromosomów zarodka).
Diagnostyka jakości plemników w Kriobank
Podstawowym badaniem oceniającym plemniki jest analiza nasienia (seminogram). Ocenia się:
-
Liczbę plemników (norma WHO ≥15 mln/ml),
-
Ruchliwość (minimum 42% plemników ruchliwych),
-
Morfologię (budowę) – minimum 4% prawidłowych plemników (wg kryteriów Krugera),
-
Objętość ejakulatu, pH, liczba leukocytów.
Dodatkowe testy:
-
Test fragmentacji DNA plemników (SDF) – ocena uszkodzeń materiału genetycznego,
-
Testy MAR lub IBT – na obecność przeciwciał przeciwplemnikowych,
-
Badania hormonalne i genetyczne – jeśli wyniki seminogramu są nieprawidłowe.
Zaburzenia dotyczące plemników
-
Oligospermia – mała liczba plemników,
-
Azoospermia – brak plemników w nasieniu,
-
Asthenozoospermia – słaba ruchliwość,
-
Teratozoospermia – nieprawidłowa budowa plemników,
-
Fragmentacja DNA – uszkodzenia materiału genetycznego, mimo prawidłowej liczby.
Znaczenie plemników w procedurach wspomaganego rozrodu
-
Inseminacja (IUI) – potrzebna odpowiednia liczba ruchliwych plemników,
-
In vitro (IVF) – plemniki łączone z komórkami jajowymi w warunkach laboratoryjnych,
-
ICSI – pojedynczy plemnik wstrzykiwany bezpośrednio do komórki jajowej, stosowane przy bardzo słabej jakości nasienia,
-
TESE/M-TESE – pobranie plemników bezpośrednio z jąder przy azoospermii.
Podsumowanie
Plemnik to kluczowa męska komórka rozrodcza, niezbędna do zapłodnienia komórki jajowej i rozpoczęcia ciąży. Jego jakość ma ogromne znaczenie dla naturalnej płodności oraz skuteczności leczenia niepłodności. W Kriobank oferujemy pełną diagnostykę męskiej płodności, analizę nasienia oraz nowoczesne techniki wspomaganego rozrodu z wykorzystaniem nasienia partnera lub dawcy.
