Pęcherzyk Graafa (pęcherzyk dojrzały) to ostatnie stadium rozwoju pęcherzyka jajnikowego, zawierające dojrzałą komórkę jajową (oocyt II-rzędu), gotową do owulacji i ewentualnego zapłodnienia. Jego pęknięcie oznacza owulację, czyli uwolnienie komórki jajowej z jajnika do jajowodu.
Nazwa pochodzi od holenderskiego lekarza Reiniera de Graafa, który pierwszy opisał tę strukturę w XVII wieku.
Charakterystyka pęcherzyka Graafa
-
Powstaje z pęcherzyka pierwotnego przez kolejne etapy dojrzewania (pierwotny → wtórny → jamisty → dojrzały),
-
Osiąga średnicę ok. 18–25 mm tuż przed owulacją,
-
Wewnątrz znajduje się oocyt otoczony warstwą komórek ziarnistych i płynem pęcherzykowym,
-
Pęcherzyk wydziela estradiol – hormon regulujący fazę folikularną cyklu i przygotowujący błonę śluzową macicy (endometrium) do implantacji.
Rola pęcherzyka Graafa w cyklu miesiączkowym
-
W pierwszej fazie cyklu (faza folikularna), pod wpływem FSH, w jajniku rośnie kilka pęcherzyków,
-
Jeden z nich staje się dominujący – to właśnie pęcherzyk Graafa,
-
Około 12–14 dnia cyklu dochodzi do szczytu LH, który powoduje jego pęknięcie (owulację),
-
Uwolniony oocyt trafia do jajowodu, gdzie może dojść do zapłodnienia,
-
Pozostałość po pękniętym pęcherzyku przekształca się w ciałko żółte, które produkuje progesteron.
Znaczenie pęcherzyka Graafa w leczeniu niepłodności
-
Monitorowanie owulacji w cyklach naturalnych lub stymulowanych – wzrost pęcherzyka oceniany jest w USG przezpochwowym,
-
Stymulacja owulacji w leczeniu niepłodności – celem jest dojrzewanie jednego lub kilku pęcherzyków Graafa (np. letrozol, gonadotropiny),
-
Punkcja jajników (OPU) w IVF – pęcherzyki Graafa są pobierane i zawarte w nich oocyty zapładniane w laboratorium,
-
Zaburzenia rozwoju pęcherzyka (np. brak pęknięcia – tzw. cykl bezowulacyjny) mogą być przyczyną niepłodności,
-
Ocena liczby i jakości pęcherzyków pomaga ocenić rezerwę jajnikową i odpowiedź na stymulację hormonalną.
Diagnostyka i obserwacja pęcherzyka Graafa
-
USG transwaginalne – podstawowa metoda oceny wzrostu i dojrzewania pęcherzyka w cyklu,
-
Pomiar poziomu estradiolu – koreluje z aktywnością pęcherzyka,
-
Monitorowanie cyklu – w inseminacji i IVF pozwala na precyzyjne określenie momentu owulacji lub punktu pobrania komórek jajowych.
Podsumowanie
Pęcherzyk Graafa to dojrzała struktura jajnika zawierająca komórkę jajową zdolną do zapłodnienia. Jego rozwój, pęknięcie i prawidłowa funkcja hormonalna są kluczowe dla uzyskania ciąży – zarówno w cyklach naturalnych, jak i wspomaganych (inseminacja, in vitro). W Kriobank jego ocena i kontrola są standardowym elementem diagnostyki oraz planowania leczenia niepłodności.
