PCOS (ang. Polycystic Ovary Syndrome, zespół policystycznych jajników) to jedno z najczęstszych zaburzeń hormonalnych u kobiet w wieku rozrodczym, występujące nawet u 10–15% populacji. PCOS prowadzi do zaburzeń owulacji, nieregularnych cykli miesiączkowych, nadmiaru androgenów (hormonów męskich) i często do trudności z zajściem w ciążę.
Kryteria rozpoznania PCOS (Rotterdam 2003)
Rozpoznanie stawia się, gdy występują co najmniej 2 z 3 następujących objawów:
-
Zaburzenia owulacji – rzadkie lub brak owulacji (oligoowulacja, anowulacja),
-
Objawy hiperandrogenizmu – kliniczne (np. trądzik, hirsutyzm, łysienie typu męskiego) lub biochemiczne (podwyższone androgeny we krwi),
-
Obraz jajników policystycznych w USG – ≥20 pęcherzyków w jednym jajniku lub objętość jajnika ≥10 ml.
(Wykluczyć należy inne przyczyny, np. choroby tarczycy, hiperprolaktynemię, wrodzony przerost nadnerczy).
Objawy PCOS
-
Nieregularne lub rzadkie miesiączki (cykle >35 dni),
-
Brak owulacji i problemy z płodnością,
-
Trądzik, przetłuszczająca się skóra,
-
Nadmierne owłosienie (hirsutyzm),
-
Przyrost masy ciała lub trudności z odchudzaniem,
-
Ciemne przebarwienia skóry (acanthosis nigricans),
-
Insulinooporność i zaburzenia metaboliczne.
PCOS a niepłodność
-
Brak owulacji jest główną przyczyną niepłodności w PCOS,
-
Nadmiar androgenów i insulinooporność wpływają na jakość oocytów i endometrium,
-
Cykl bywa nieregularny lub bezowulacyjny, co uniemożliwia naturalne poczęcie,
-
PCOS to najczęstsza wskazówka do indukcji owulacji w leczeniu niepłodności.
Diagnostyka PCOS w Kriobank
-
USG transwaginalne – ocena morfologii jajników,
-
Badania hormonalne: LH, FSH, testosteron, DHEA-S, AMH (często podwyższone), prolaktyna, TSH,
-
Testy metaboliczne: glukoza na czczo, insulina, HOMA-IR (ocena insulinooporności),
-
Monitorowanie owulacji – USG i poziom progesteronu w II fazie cyklu.
Leczenie PCOS – zależne od celu (ciąża vs. objawy)
Gdy celem jest zajście w ciążę:
-
Zmiana stylu życia – redukcja masy ciała poprawia owulację (nawet o 5–10%),
-
Stymulacja owulacji:
-
Letrozol (lek I rzutu),
-
Klomifen,
-
Gonadotropiny – przy braku efektu leków doustnych,
-
-
Monitorowana inseminacja (IUI) – jeśli owulacja jest wywołana, ale ciąży brak,
-
In vitro (IVF) – w przypadku nieskuteczności innych metod lub dodatkowych czynników niepłodności,
-
Leczenie insulinooporności – np. metformina, jako wsparcie terapii rozrodu.
Gdy celem jest kontrola objawów PCOS (poza ciążą):
-
Antykoncepcja hormonalna – reguluje cykl, zmniejsza androgeny,
-
Leki antyandrogenowe – np. spironolakton (przy hirsutyzmie, trądziku),
-
Suplementacja – inozytole, witamina D, kwas foliowy.
Powikłania nieleczonego PCOS
-
Przewlekła bezowulacyjność → przerost endometrium, ryzyko raka,
-
Zespół metaboliczny – otyłość, cukrzyca typu 2, nadciśnienie, miażdżyca,
-
Zaburzenia emocjonalne – depresja, obniżone poczucie własnej wartości.
Podsumowanie
PCOS to złożony zespół hormonalno-metaboliczny, który może znacznie utrudniać zajście w ciążę i negatywnie wpływać na zdrowie ogólne. W Kriobank oferujemy kompleksowe podejście do pacjentek z PCOS – od dokładnej diagnostyki i leczenia niepłodności, przez wsparcie metaboliczne, aż po przygotowanie do skutecznej procedury in vitro. Indywidualna terapia PCOS znacznie zwiększa szanse na naturalną lub wspomaganą ciążę.
